MENU > ⦿ नवजात शिशु शस्त्रक्रिया (Neonatal surgery)
⦿ डॉक्टर अर्जुन पवार हे एक अनुभवी बालरोग शल्यचिकित्सक (लहान मुलांचे सर्जन) आहेत जे छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद),महाराष्ट्र येथे गेल्या 10 वर्षापासून शहरातील विविध सर्जिकल हॉस्पिटलमध्ये कार्यरत आहेत.
> लहान मुलांचे आजार -
⦿ लहान मुलांचे आजार - लहान मुले अत्यंत नाजूक असतात आणि त्यांच्या शरीराची रोगप्रतिकारक शक्तीही कमी असते. त्यामुळे त्यांना अनेक प्रकारचे आजार होऊ शकतात. लहान मुलांमध्ये होणाऱ्या काही सामान्य आजारांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
✓ श्वसनाचे आजार: सर्दी, ताप, खोकला, घसा खवखवणे, दमा, न्यूमोनिया इत्यादी.
✓ पोटाचे आजार: अतिसार, जुलाब, पोटदुखी, पोटात सूज इत्यादी.
✓ त्वचेचे आजार: खाज, फोड, पुरळ, ऍलर्जी इत्यादी.
✓ मूत्रपिंडाचे आजार: लघवीतून रक्त येणे, लघवीचा रंग बदलणे, लघवीचे प्रमाण कमी होणे इत्यादी.
✓ कॅन्सर: रक्ताचा कर्करोग, मेंदूचा कर्करोग, हाडाचा कर्करोग इत्यादी.
⦿ लहान मुलांच्या आजारावर होणाऱ्या शस्त्रक्रिया - काही लहान मुलांमध्ये असे आजार असतात ज्यांवर शस्त्रक्रियेशिवाय उपचार करणे शक्य नसते. यामध्ये हे समाविष्ट आहे:
✓ हृदयविकार: जन्मजात हृदयविकार, हृदयातील झडपांची समस्या इत्यादी.
✓ मूत्राशयातील समस्या: जन्मजात मूत्राशयातील समस्या, मूत्रमार्गात अडथळा इत्यादी.
✓ अंडकोषातील समस्या: अंडकोष न उतरणे, अंडकोषातील ट्यूमर इत्यादी.
✓ अन्य जन्मजात विकृती: जन्मजात पोटातील विकृती, जन्मजात मेंदूतील विकृती इत्यादी.
✓ लहान मुलांवर होणाऱ्या शस्त्रक्रिया सामान्यतः लहान असतात आणि त्यांचे परिणाम चांगले असतात. मात्र, या शस्त्रक्रियेनंतर मुलांना काही काळ डॉक्टरांच्या देखरेखीखाली ठेवावे लागते.
⦿ लहान मुलांच्या शस्त्रक्रियेचे प्रकार - लहान मुलांवर होणाऱ्या शस्त्रक्रियेचे खालील प्रकार आहेत:
✓ ओपन शस्त्रक्रिया: या प्रकारच्या शस्त्रक्रियेत डॉक्टर त्वचेवर मोठा चीरा करतात आणि त्याद्वारे शरीराच्या आत प्रवेश करतात.
✓ लॅपरोस्कोपिक शस्त्रक्रिया: या प्रकारच्या शस्त्रक्रियेत डॉक्टर त्वचेवर लहान छिद्र करतात आणि त्याद्वारे लॅपरोस्कोप म्हणजेच एक पातळ नलिका आत घालतात. लॅपरोस्कोपच्या मदतीने डॉक्टर शरीराच्या आतून शस्त्रक्रिया करतात.
✓ एंडॉस्कोपिक शस्त्रक्रिया: या प्रकारच्या शस्त्रक्रियेत डॉक्टर शरीराच्या आत प्रवेश करण्यासाठी एंडॉस्कोप म्हणजेच एक पातळ, लचकदार नलिका वापरतात. एंडॉस्कोपच्या मदतीने डॉक्टर शरीराच्या आतून शस्त्रक्रिया करतात.
⦿ लहान मुलांच्या शस्त्रक्रियेची तयारी - लहान मुलांवर शस्त्रक्रिया करण्यापूर्वी डॉक्टर खालील गोष्टींची तपासणी करतात:
✓ मुलाच्या आरोग्याची स्थिती
✓ मुलाच्या रक्ताचा प्रकार
✓ मुलाच्या शस्त्रक्रियेसाठी आवश्यक असलेल्या औषधांची यादी
⦿ शस्त्रक्रियेच्या दिवशी मुलाला रुग्णालयात आणले जाते आणि त्याला शस्त्रक्रियेची तयारी करण्यासाठी काही औषधे दिली जातात. शस्त्रक्रियेनंतर मुलाला रुग्णालयातच ठेवले जाते आणि त्याची काळजी घेतली जाते.
⦿ लहान मुलांच्या शस्त्रक्रियेनंतरचे काळजी - शस्त्रक्रियेनंतर मुलाला खालील गोष्टींची काळजी घ्यावी लागते:
✓ शस्त्रक्रियेच्या जखमेची काळजी
✓ औषधे वेळेवर घ्या
✓ डॉक्टरांनी सांगितल्याप्रमाणे आहार घ्या
✓ पुरेशी विश्रांती घ्या
जर तुम्हाला तुमच्या मुलाला कोणत्याही प्रकारचा आजार असेल तर कृपया डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
> नवजात शिशुचे आजार -
⦿ नवजात शिशुचे आजार हे जन्माच्या पहिल्या महिन्यात होणाऱ्या आजारांना म्हणतात. नवजात शिशुचे आजार हे जन्मजात असू शकतात किंवा जन्मानंतर होऊ शकतात. जन्मजात आजार हे गर्भाच्या विकासादरम्यान होणाऱ्या विकृतींमुळे होतात. जन्मानंतर होणारे आजार हे संसर्ग, पोषणाच्या कमतरतेमुळे किंवा इतर कारणांमुळे होऊ शकतात.
⦿ नवजात शिशुचे काही सामान्य आजार खालीलप्रमाणे आहेत:
✓ जन्मजात हृदयरोग: हा जन्मजात आजार आहे ज्यामध्ये हृदयाच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये दोष असतो. यामुळे हृदयातून रक्ताची योग्य पद्धतीने वाहतूक होत नाही.
✓ जन्मजात गुर्देचा आजार: हा जन्मजात आजार आहे ज्यामध्ये गुर्दे योग्य पद्धतीने कार्य करत नाहीत. यामुळे लघवीचे प्रमाण कमी होऊ शकते, रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढू शकते किंवा इतर समस्या उद्भवू शकतात.
✓ जन्मजात स्तनाचा आजार: हा जन्मजात आजार आहे ज्यामध्ये स्तनांत गाठ किंवा इतर समस्या असतात.
✓ जन्मजात मेंदूचा आजार: हा जन्मजात आजार आहे ज्यामध्ये मेंदूच्या विकासात दोष असतो. यामुळे संधीसाधूपणा, अपंगत्व किंवा इतर समस्या उद्भवू शकतात.
✓ जन्मजात संक्रमण: हा जन्मानंतर होणारा आजार आहे जो जन्माच्या वेळी किंवा जन्मानंतर लगेच होणाऱ्या संसर्गामुळे होतो. यामध्ये न्यूमोनिया, सेप्सिस, मेनिन्जाइटिस इत्यादी आजार यांचा समावेश होतो.
✓ पोषणाच्या कमतरतेमुळे होणारे आजार: नवजात शिशुला आवश्यक पोषण मिळत नसेल तर त्याला विविध आजार होऊ शकतात. यामध्ये एनीमिया, व्हिटॅमिन डीची कमतरता, इत्यादी आजार यांचा समावेश होतो.नवजात शिशुच्या शस्त्रक्रिया
नवजात शिशुला काही आजार असतील तर त्यावर शस्त्रक्रिया करावी लागू शकते. नवजात शिशुच्या शस्त्रक्रिया हे अतिशय नाजूक असतात आणि त्यात विशेष तज्ञतेची आवश्यकता असते.
⦿ नवजात शिशुच्या काही सामान्य शस्त्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहेत:
✓जन्मजात हृदयरोगावर शस्त्रक्रिया: जन्मजात हृदयरोगावर शस्त्रक्रिया करून हृदयाच्या रक्तवाहिन्यांमधील दोष दुरुस्त केले जातात.
✓जन्मजात गुर्देच्या आजारावर शस्त्रक्रिया: जन्मजात गुर्देच्या आजारावर शस्त्रक्रिया करून गुर्देचे कार्य सुधारण्याचा प्रयत्न केला जातो.
✓जन्मजात स्तनाच्या आजारावर शस्त्रक्रिया: जन्मजात स्तनाच्या आजारावर शस्त्रक्रिया करून स्तनांमधील गाठ काढली जाते किंवा इतर उपचार केले जातात.
✓जन्मजात मेंदूच्या आजारावर शस्त्रक्रिया: जन्मजात मेंदूच्या आजारावर शस्त्रक्रिया करून मेंदूतील दोष दुरुस्त केले जातात.
✓जन्मजात संक्रमणावर शस्त्रक्रिया: जन्मजात संक्रमणावर शस्त्रक्रिया करून संसर्गग्रस्त अवयव काढले जातात किंवा इतर उपचार केले जातात.
✓पोषणाच्या कमतरतेमुळे होणाऱ्या आजारांवर शस्त्रक्रिया: पोषणाच्या कमतरतेमुळे होणाऱ्या आजारांवर शस्त्रक्रिया करून आजार बरा करण्याचा प्रयत्न केला जातो.
✓इतर कारणांमुळे होणाऱ्या आजारांवर शस्त्रक्रिया: इतर कारणांमुळे होणाऱ्या आजारांवर शस्त्रक्रिया करून आजार बरा करण्याचा प्रयत्न केला जातो.
⦿ नवजात शिशुंमध्ये शस्त्रक्रिया करण्यासारखे अनेक आजार असतात. त्यापैकी काही महत्त्वाचे आजार आणि शस्त्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहेत:
✓ हृदयरोग: नवजात शिशुंमध्ये हृदयरोग हे सर्वात सामान्य शस्त्रक्रिया करण्यासारखे आजार आहे. यामध्ये जन्मजात हृदय दोष (Congenital Heart Defects) असतात. जन्मजात हृदय दोषांमध्ये हृदयाच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये किंवा हृदयाच्या स्नायूंमध्ये दोष असतात. यामुळे हृदयाचे रक्ताभिसरण व्यवस्थित होत नाही आणि शिशुला श्वास घेण्यास त्रास होतो. जन्मजात हृदय दोषांच्या शस्त्रक्रियेमध्ये हृदयाच्या दोषांचे निराकरण करण्यासाठी शस्त्रक्रिया केली जाते.
✓ अन्ननलिकेतील दोष: नवजात शिशुंमध्ये अन्ननलिकेतील दोष (Esophageal Atresia) हे आणखी एक सामान्य शस्त्रक्रिया करण्यासारखे आजार आहे. यामध्ये अन्ननलिकेचा सुरुवातीचा भाग आणि पोटाची सुरुवातीची भाग एकमेकांशी जोडलेला नसतो. यामुळे शिशुला दूध किंवा इतर द्रव पदार्थ खाल्ल्याने ते श्वासाच्या नलिकेत जाऊन शिशुला श्वास घेण्यास त्रास होतो. अन्ननलिकेतील दोषांच्या शस्त्रक्रियेमध्ये अन्ननलिकेचे दोन भाग एकमेकांशी जोडले जातात.
✓ अंडकोशाच्या नळीतील दोष: नवजात शिशुंमध्ये अंडकोशाच्या नळीतील दोष (Inguinal Hernia) हे आणखी एक सामान्य शस्त्रक्रिया करण्यासारखे आजार आहे. यामध्ये अंडकोशाची नळी शरीराच्या बाहेर आली जाते. यामुळे शिशुच्या उघड्या पोटाच्या भागात सूज येते. अंडकोशाच्या नळीतील दोषांसाठी शस्त्रक्रियेमध्ये अंडकोशाची नळी शरीराच्या आत परत आणली जाते.
✓ पायाच्या विकृती: नवजात शिशुंमध्ये पायाच्या विकृती (Congenital Foot Deformities) देखील आढळतात. यामध्ये पायाच्या हाडांची किंवा स्नायूंची विकृती असते. यामुळे चालणे किंवा उभे राहणे शिशुला कठीण होते. पायाच्या विकृतींच्या शस्त्रक्रियेमध्ये पायाची विकृती दुरुस्त करण्यासाठी शस्त्रक्रिया केली जाते.
✓ मेंदूतील दोष: नवजात शिशुंमध्ये मेंदूतील दोष (Congenital Brain Defects) देखील आढळतात. यामध्ये मेंदूच्या विकासात दोष असतो. यामुळे शिशुला बौद्धिक किंवा शारीरिक विकासात त्रास होऊ शकतो. मेंदूतील दोषांसाठी शस्त्रक्रियेमध्ये मेंदूच्या दोषांचे निराकरण करण्यासाठी शस्त्रक्रिया केली जाते.
या व्यतिरिक्त, नवजात शिशुंमध्ये इतरही अनेक आजार शस्त्रक्रिया करण्यासारखे असू शकतात. यामध्ये जन्मजात किडनीचे दोष, जन्मजात यकृताचे दोष, जन्मजात रक्तस्रावी विकार, जन्मजात कर्करोग इत्यादींचा समावेश होतो.
⦿ शस्त्रक्रियेची आवश्यकता असलेल्या नवजात शिशुचे निदान आणि उपचार योग्य तज्ञाकडून केले पाहिजेत. शस्त्रक्रियेची वेळ आणि पद्धत यावर विविध घटकांचा अवलंब असतो, जसे की शिशुचे वय, आजारपणाचे स्वरूप, शिशुचे आरोग्य इत्यादी.
⦿ इतर कारणांमुळे होणारे आजार: नवजात शिशुला इतर कारणांमुळेही आजार होऊ शकतात. यामध्ये ऍलर्जी, जन्मजात ट्यूमर, इत्यादी आजार यांचा समावेश होतो.
⦿ डॉक्टर अर्जुन पवार यांना दुर्बीण द्वारे शस्त्रक्रियामध्ये विशेष कौशल्य आहे. ते नवजात शिशु शस्त्रक्रियामध्ये विशेषज्ञ आहेत आणि त्यांनी या क्षेत्रात 10 वर्षाहून अधिक अनुभव आहे. ते नवजात शिशुंमध्ये विविध प्रकारच्या शस्त्रक्रियेचे निष्पादन करतात, ज्यात जन्मजात दोष, आघात आणि संक्रमण यांचा समावेश होतो. डॉक्टर अर्जुन पवार हे एक कुशल आणि अनुभवी सर्जन आहेत जे नवजात शिशुंच्या शस्त्रक्रियेमध्ये विशेषज्ञ आहेत. ते आपल्या रुग्णांना उच्च दर्जाची काळजी देतात आणि त्यांच्या प्रगत कौशल्यांचा वापर करून त्यांना बरे होण्यास मदत करतात.
⦿ डॉक्टर अर्जुन पवारच्या काही विशेषज्ञतेमध्ये हे समाविष्ट आहे:
✓ नवजात शिशुंमध्ये जन्मजात दोषांची शस्त्रक्रिया.
✓ नवजात शिशुंमध्ये आघातजन्य शस्त्रक्रिया.
✓ नवजात शिशुंमध्ये संसर्गजन्य शस्त्रक्रिया.
✓ नवजात शिशुंमध्ये दुर्बीण द्वारे शस्त्रक्रिया.
⦿ डॉक्टर पवारच्या काही सेवांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
✓ नवजात शिशुंच्या शस्त्रक्रियेसाठी सल्ला आणि तपासणी.
✓ नवजात शिशुंच्या शस्त्रक्रियेसाठी नियोजन आणि अंमलबजावणी.
⦿ नवजात शिशुंच्या व लहान मुलांच्या (वयोगट 1 ते 20 ) शस्त्रक्रियेसाठी जर तुम्हाला तुमच्या नवजात शिशुसाठी किंवा बालकासाठी बालरोगतज्ञ सर्जनची आवश्यकता असेल तर, डॉक्टर Dr अर्जुन पवार (बालरोग शल्यचिकित्सक) एक उत्तम पर्याय आहेत. ते एक कुशल आणि अनुभवी सर्जन आहेत जे नवजात शिशुंच्या व लहान मुलांच्या शस्त्रक्रियेमध्ये विशेषज्ञ आहेत. ते तुमच्या रुग्णांना उच्च दर्जाची काळजी देतात आणि त्यांच्या प्रगत कौशल्यांचा व आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून त्यांना बरे होण्यास मदत करतात. Dr अर्जुन पवार हे लहान मुलांच्या दुर्बीणद्वारे शस्त्रक्रियेमध्ये विशेषज्ञ आहेत. त्यांनी या क्षेत्रात अनेक वर्षांचा अनुभव आहे आणि त्यांनी अनेक यशस्वी शस्त्रक्रिया केल्या आहेत.
> बच्चों के रोग -
⦿ बच्चों की बीमारियाँ - बच्चे बहुत नाजुक होते हैं और उनकी प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर होती है। इसकी वजह से उन्हें कई तरह की बीमारियां हो सकती हैं। बच्चों में कुछ सामान्य बीमारियाँ शामिल हैं:
✓ श्वसन रोग: सर्दी, बुखार, खांसी, गले में खराश, अस्थमा, निमोनिया आदि।
✓ पेट के रोग: दस्त, डायरिया, पेट दर्द, पेट में सूजन आदि।
✓ त्वचा रोग: खुजली, छाले, चकत्ते, एलर्जी आदि।
✓ किडनी रोग: पेशाब में खून आना, पेशाब के रंग में बदलाव, पेशाब की मात्रा में कमी आदि।
✓ कैंसर: रक्त कैंसर, मस्तिष्क कैंसर, हड्डी का कैंसर आदि।
⦿ बाल रोग सर्जरी - कुछ शिशुओं में ऐसी बीमारियाँ होती हैं जिनका इलाज सर्जरी के बिना नहीं किया जा सकता है। यह भी शामिल है:
✓ हृदय रोग: जन्मजात हृदय रोग, हृदय वाल्व की समस्या आदि।
✓ मूत्राशय की समस्याएं: जन्मजात मूत्राशय की समस्याएं, मूत्र पथ में रुकावट आदि।
✓ वृषण संबंधी समस्याएं: उतरे हुए अंडकोष, वृषण ट्यूमर आदि।
✓ अन्य जन्मजात विकृतियाँ: जन्मजात पेट की विकृतियाँ, जन्मजात मस्तिष्क की विकृतियाँ आदि।
✓ बच्चों पर की जाने वाली सर्जरी आमतौर पर छोटी होती हैं और उनके परिणाम अच्छे होते हैं। हालाँकि, इस सर्जरी के बाद कुछ समय तक बच्चों को डॉक्टर की निगरानी में रखना पड़ता है।
⦿ बाल चिकित्सा सर्जरी के प्रकार - बच्चों पर की जाने वाली सर्जरी के प्रकार निम्नलिखित हैं:
✓ ओपन सर्जरी: इस प्रकार की सर्जरी में डॉक्टर त्वचा में एक बड़ा चीरा लगाते हैं और उसके माध्यम से शरीर में प्रवेश करते हैं।
✓ लेप्रोस्कोपिक सर्जरी: इस प्रकार की सर्जरी में, डॉक्टर त्वचा में एक छोटा सा चीरा लगाता है और उसके माध्यम से एक लेप्रोस्कोप, एक पतली ट्यूब, डालता है। डॉक्टर लेप्रोस्कोप की मदद से शरीर के अंदर सर्जरी करते हैं।
✓ एंडोस्कोपिक सर्जरी: इस प्रकार की सर्जरी में, डॉक्टर शरीर में प्रवेश करने के लिए एक एंडोस्कोप, एक पतली, लचीली ट्यूब का उपयोग करता है। डॉक्टर एंडोस्कोप की मदद से शरीर के अंदर सर्जरी करते हैं।
⦿ बाल चिकित्सा सर्जरी की तैयारी - बच्चों की सर्जरी से पहले, डॉक्टर निम्नलिखित की जाँच करते हैं:
✓ बच्चे की स्वास्थ्य स्थिति
✓ बच्चे का रक्त प्रकार
✓ बच्चे की सर्जरी के लिए आवश्यक दवाओं की सूची
⦿ सर्जरी के दिन, बच्चे को अस्पताल लाया जाता है और सर्जरी की तैयारी के लिए कुछ दवाएं दी जाती हैं। सर्जरी के बाद बच्चे को अस्पताल में ही रखा जाता है और उसकी देखभाल की जाती है।
⦿ बच्चों की पोस्ट-ऑपरेटिव देखभाल - सर्जरी के बाद, बच्चे को निम्नलिखित देखभाल की आवश्यकता होती है:
✓ सर्जिकल घाव की देखभाल
✓ दवाएँ समय पर लें
✓ डॉक्टर द्वारा बताए अनुसार आहार लें
✓पर्याप्त आराम करें
यदि आपके बच्चे में किसी भी प्रकार की बीमारी है तो कृपया डॉक्टर से परामर्श लें।
> Diseases of children -
⦿ Illnesses of Children - Children are very fragile and their immune system is weak. Because of this, they can get many types of diseases. Some common illnesses in children include:
✓ Respiratory Diseases: Cold, Fever, Cough, Sore Throat, Asthma, Pneumonia etc.
✓ Stomach Diseases: Diarrhea, Diarrhoea, Abdominal Pain, Abdominal Swelling etc.
✓ Skin diseases: itching, blisters, rashes, allergies etc.
✓ Kidney diseases: blood in urine, change in color of urine, decrease in urine volume etc.
✓ Cancer: Blood cancer, brain cancer, bone cancer etc.
⦿ Pediatric Illness Surgery – Some infants have illnesses that cannot be treated without surgery. This includes:
✓ Heart disease: Congenital heart disease, heart valve problem etc.
✓ Bladder problems: congenital bladder problems, urinary tract obstruction etc.
✓ Testicular problems: undescended testicles, testicular tumors etc.
✓ Other Congenital Malformations: Congenital Abdominal Malformations, Congenital Brain Malformations etc.
✓ Surgeries performed on children are usually minor and have good outcomes. However, children have to be kept under the supervision of a doctor for some time after this surgery.
⦿ Types of Pediatric Surgeries – Following are the types of surgeries performed on children:
✓ Open surgery: In this type of surgery, the doctor makes a large incision in the skin and enters the body through it.
✓ Laparoscopic surgery: In this type of surgery, the doctor makes a small incision in the skin and inserts a laparoscope, a thin tube, through it. Doctors perform surgery inside the body with the help of a laparoscope.
✓ Endoscopic surgery: In this type of surgery, the doctor uses an endoscope, a thin, flexible tube, to enter the body. Doctors perform surgery inside the body with the help of an endoscope.
⦿ Preparation for pediatric surgery – Before surgery on children, doctors check the following:
✓ Health status of the child
✓ Child's blood type
✓ List of medicines required for child's surgery
⦿ On the day of surgery, the child is brought to the hospital and given some medicines to prepare for the surgery. After surgery, the child is kept in the hospital and cared for.
⦿ Post-operative care of children – After surgery, the child needs to take care of the following:
✓ Surgical wound care
✓ Take medicines on time
✓ Take the diet as prescribed by the doctor
✓ Get enough rest
Please consult a doctor if you have any kind of illness in your child.
